Een waslijn van Spaanse letters

Mijn vriendinnen M en A houden net als ik van de Spaanse taal. Wij hebben een boekenclub die el Jardín de las Delicias (de Tuin der Heerlijkheden) heet, omdat wij er graag vertoeven. Wij lezen Spaanstalige boeken en komen bij elkaar om over die boeken te praten en over de carrières, liefdes, avonturen, successen en mislukkingen van de auteurs en personages. De afgelopen maanden werden wij echter zo in beslag genomen door onze eigen carrières, liefdes, avonturen, successen en mislukkingen, dat we amper een Spaanse letter lazen en het was dan ook goed dat M ons wees op Omdat het niet anders kan, een 'taalconcert voor zes stemmen en een bandoneon' door toneelgezelschap De Tijd, waarin een keuze uit de Honderd liefdessonnetten van Pablo Neruda werd vertolkt. "Omdat het niet anders kan," kopte M's mailtje dwingend, en dus togen wij gisteravond naar de Rotterdamse Schouwburg.

Neruda schreef de gedichten in 1959 voor zijn geliefde Matilde Urrutia, een Chileense zangeres die hij in Berlijn ontmoette en wier stem hem herinnerde aan Araucanië, het land van zijn kinderjaren: een barre streek in het zuiden van Chili, ingeklemd tussen de oceaan en de bergketens van de Andes. Neruda beschreef haar niet als een verheven schoonheid, maar als een aardse vrouw. 'Leve de ballerina die danst met de bezem,' prees hij haar, omdat hij hield van alles wat zij deed: brood bakken, haar haren kammen, de vloer aanvegen.

In Matilde vond hij alles wat hij zocht: zijn geboorteland, een ballerina, brood, een gitaar, aarde en zand. En in alles vond hij Matilde.

(...)

mijn liefste, ik zou niet van je houden!
Door jou te omhelzen, omhels ik het bestaan,
het zand, de tijd, de boom van de regen

en alles leeft om mij te laten leven:
zonder ver weg te gaan kan ik alles zien:
ik zie in jou leven al wat leeft.

(uit het achtste sonnet, vertaling Willy Spillebeen)

Neruda hoopte dat zijn gedichten zo dicht bij de mensen zouden staan, dat 'zij op een lijn van mijn poëzie / hun was te drogen hangen.' In de Woordentuin wappert de was vandaag vrolijk in de wind aan zijn Cien sonetos de amor, terwijl ik neuriënd mijn haren kam, brood bak en de vloer veeg. Heerlijke Spaanse letters!