woensdag 8 april 2015

Route Kunst in de Natuur

Wandel-, fiets- of vaarroute bij De Meije en de Nieuwkoopse plassen

Op de grens tussen Utrecht en Zuid-Holland kronkelt het lieflijke riviertje De Meije. Even verderop broeden de karekiet en de snor, terwijl waterlelies en veldjes krabbenscheer  in het zuivere water van de Nieuwkoopse plassen drijven. Dit is een volmaakte plek voor een kunstroute, langs of over het water.

Dat dachten ook de initiatiefnemers van de ‘Kunst in de Natuur Tour’ van Buitenplaats De Blauwe Meije. Met medewerking van de stichtingen Natuurmonumenten en het Groene Hart zetten zij een aantrekkelijke natuurroute uit, waarlangs een veertigtal kunstwerken te zien zijn. De ‘Kunst in de Natuur Tour’ loopt van 21 maart tot 30 april.

Betovering
Fietsen, wandelen, varen: het kan allemaal. Fietsers kunnen een (elektrische) fiets huren en voor liefhebbers van het water zijn boten te huur. De route te voet afleggen is ook een mogelijkheid, waarbij je ten volle kan genieten van de betovering van de Meijestreek in het voorjaar.

Fotograaf Maarten Koch is gekend als landschapsfotograaf en wist de schoonheid van de natuur op en om de Nieuwkoopse Plassen op onwaarschijnlijke wijze te vangen. Renée Kwak, journaliste en persfotografe, legde het traditionele boerenbedrijf in het gebied vast. Hun foto’s zijn te zien in Galerie De Blauwe Meije.

Beelden
Verderop zijn beelden te zien van Maaike Goudriaan en Femke Kempkes. Kunstenaars die zich laten inspireren door de natuur of werken met materiaalcombinaties als steen, staal, klei en beton. Er staan beelden langs de rivier of bij Werkschuur de Kievit van Natuurmonumenten.

Zelf doen en beleven? De Kunst in Natuur Tour biedt elk weekend workshops en proeverijen.  Mondharmonica spelen, streekkaas proeverij, steen hakken of suppen op een paddle-board. Tot slot kunnen geliefden hun hart ophalen bij de Tour d’Amour, een arrangement dat in logies, picknickmand, de Kunst in de Natuur Tour en een romantisch bootje voorziet.

Opstappunten Kunst in de Natuur Tour

Vijf opstappunten verkopen de kaart die bij de Kunst in de Natuur Tour hoort. Die kaart bevat naast de route een agenda met evenementen en aanbiedingen en kost €2,00. Bij de Toeristische Informatie Punten (TIP’s) zijn parkeerplaatsen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Buitenplaats De Blauwe Meije.

1. Buitenplaats De Blauwe Meije, Meije 300, 3474 MD Zegveld (Gem. Woerden)
Tel. 0172-685438 of 06-20825662, Open: maandag t/m zondag.
2. Lekkerr Nieuwkoop, Reghthuysplein 17,2421 BE Nieuwkoop, Open: dagelijks uitgezonderd woensdag.
3. Tijsterman bij Bezoekerscentrum Natuurmonumenten, Dorpsstraat 116, 2421 BC Nieuwkoop, Open: woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag.
4. TIP Nieuwkoop, Noordenseweg 23a, 2421 XW Nieuwkoop, Open: maandag t/m zaterdag.
5. Tip Woerden, Meulmansweg 27 3441 AT Woerden, Open: maandag t/m zaterdag.

De route Kunst in de Natuur beschreef ik voor de recreatiekrant ‘Maand van het Groene Hart’ op verzoek van de Praktijk voor Plattelandsontwikkeling.

dinsdag 7 april 2015

De Romeinen waren hier!

Wist jij dat Romeinse soldaten bijna 2000 jaar geleden hier in Bodegraven-Reeuwijk een fort bouwden? Dat deden ze, in het jaar 60 na Christus, en daarmee begint de geschiedenis van Bodegraven-Reeuwijk.

Rare jongens, die Romeinen!
Zo’n tweeduizend jaar geleden vertrokken hun soldaten vanuit het warme Rome naar het drassige, koude Nederland. Ze kwamen tot de rivier de Oude Rijn en legden langs de rivier verschillende forten en wachttorens aan om het Romeinse Rijk goed te verdedigen. In Bodegraven kwam een klein fort. Hoe heette het fort in Bodegraven?

Het fort in Woerden heette Laurium en het fort in Zwammerdam heette Nigrum Pullum (dat betekent zwarte aarde). We weten helaas niet hoe het fort in bodegraven werd genoemd. Weet jij een leuke naam?

Kippen en spiegels
Misschien woonden in Bodegraven-Reeuwijk ook al mensen voordat de Romeinen kwamen. Dat moeten dat Germanen zijn geweest. Maar de Romeinen waren veel slimmer dan de Germanen. Wat brachten de Romeinen allemaal mee naar Bodegraven-Reeuwijk?

De Romeinen brachten kippen mee, perziken, glas en andere dingen die voor de Germanen in ons land nieuw waren. Ook maakten ze huizen met dakpannen en gebruikten ze voor het pottenbakken een draaischijf, waardoor ze wel 100 potten op een dag konden maken. Ze kwamen met munten als betaalmiddel, namen spiegels mee, en wisten hoe je riolering en vloerverwarming moest aanleggen. Ze hadden rechtspraak en konden schrijven. Door de komst van de Romeinen zijn we dan ook een stuk slimmer geworden.

Romeinse cijfers
De Romeinen gebruikten andere cijfers dan wij, cijfers waar je heel moeilijk mee kunt rekenen. De 1 = I, de 5 = V en de 10 = X.

De cijfers op een klok met Romeinse cijfers zien er zo uit:
I = 1        II = 2        III = 3        IV = 4        V = 5        VI = 6
VII = 7    VIII = 8    IX = 9        X = 10        XI = 11    XII = 12

Romeinse puzzelsommen

Pak een doosje lucifers en leg de sommen zoals afgebeeld op tafel. Om de uitkomst kloppend te maken mag je aan elke som één lucifer toevoegen. Succes!

De kinderpagina ‘De Romeinen waren hier!’ schreef ik voor de recreatiekrant 'Eropuit in Bodegraven-Reeuwijk' op verzoek van de  Praktijk voor Plattelandsontwikkeling. 

Wandelen langs de limes

Voor de getrainde Romeinse soldaten was het een dagmars van het fort in Woerden naar het fort in Zwammerdam. De wandelaar die voor zijn plezier de noordgrens van het Romeinse Rijk (limes) wil verkennen, heeft geluk. De Romeinen bouwden tussen Woerden en Zwammerdam, in het huidige Bodegraven, een klein fort. Daardoor is de route goed in tweeën op te delen. 
 
Recreatiekrant Bodegraven-Reeuwijk Eropuit maart 2015
Het vertrekpunt van de route ligt aan de Hoogewoerd in Woerden. Precies op die plek werd in het jaar 40 na Christus een Romeins fort of castellum gebouwd. Het was een van de vele verdedigingswerken waarmee de Romeinen de noordgrens van hun Rijk verdedigden, langs de oever van de Rijn of, in het Latijn, Rhenus. Het fort heette Laurium en had net als de meeste andere forten vier poorten waardoor twee hoofdwegen elkaar kruisten, en wachttorens op verschillende punten.

Legerweg
Wandel vanaf het Kerkplein via de haven in westelijke richting naar de zuidkant van de Oude Rijn. Hier liep de limes; de sterke verdedigingslinie van kleine en grote forten die van het huidige Xanten in Duitsland via Nijmegen naar Katwijk liep. Ook de legerweg, de heerbaan, die de forten met elkaar verbond, was onderdeel van de limes. In totaal legden de Romeinen van Xanten naar Katwijk zo’n 268 kilometer weg aan.

Rhenus

Waar de rivier verbreedt en een sterke bocht zuidwaarts maakt vormen de stenen letters Laurium de moderne westelijke toegangspoort tot het oude fort. De Romeinse Rhenus slingert zich voort in de richting van Bodegraven, door Nieuwerbrug en langs Fort Wierickerschans, een verdedigingswerk uit een heel andere periode in de geschiedenis. Verderop, in Bodegraven, verlaat u de Oude Rijn voor een uitstapje naar het nieuwe Limespark. In dit park laten een informatiepaneel en de houten afwerking van het voetpadpad zien hoe de Romeinse grensweg zo’n 2.000 jaar geleden werd gebouwd. Het was een fraai staaltje van high tech bouwkunst, want op de drassige oevers moest de grindweg met plaggen en houten palen worden gestut.

Castellum Bodegraven
Keer terug naar de Oude Rijn en wandel over het jaagpad naar het sluisje in het centrum van Bodegraven. Ga daar linksaf naar het Willemsplein. Op dit punt en iets verderop langs de Oud Bodegraafseweg zijn door archeologen de funderingen gevonden van een houten poortgebouw en delen van een aarden verdedigingswal. In Bodegraven bouwden de Romeinen een klein extra fort, omdat daar een veenriviertje uitmondde in de Rijn. Om die plek goed te kunnen verdedigen verrees hier tussen 61 en 69 na Christus het castellum van Bodegraven. Even verder, rechts om de hoek van de Oud Bodegraafseweg en de Van Tolstraat, staat een informatiepaneel over de Romeinse aanwezigheid in Bodegraven.

Soldaten

Op het Willemsplein herinnert een replica van een soldatenhelm aan de bewoners van het castellum. De Romeinen waren de eersten met een echt beroepsleger waarin niet alleen echte Romeinen dienst namen/vochten, maar ook Spanjaarden en andere inwoners van het Romeinse Rijk. Dat weten we omdat aan de Oud Bodegraafseweg een vloektablet is gevonden met de namen van soldaten van een Spaans garnizoen. Iemand heeft het ongeluk over ze af willen roepen door hun namen in lood te krassen.

Nigrum Pullum
Keer terug naar de Oude Rijn voor het laatste deel van deze wandeling naar Zwammerdam. In Zwammerdam zijn op het terrein van Landgoed Hooge Burch de contouren van een castellum te zien, gemarkeerd in het gras. Het fort, dat Nigrum Pullum (zwarte aarde) moet hebben geheten, is het kleinste langs de limes in Nederland. Het is gedeeltelijk opgegraven tussen 1966 en 1971, waarbij ook zes scheepswrakken uit de Romeinse tijd zijn gevonden. Net als op veel andere plaatsen wordt ook hier de komende jaren hard gewerkt aan het zichtbaar maken van de limes. De aanleg van nog drie belevingspoorten is onderdeel van een project om het Romeinse fort te verbeelden.
 Wie nog geen genoeg heeft van de limes, vindt hiernaast/hieronder/op deze pagina nog enkele ideeën voor limes-uitstapjes in Bodegraven-Reeuwijk en omgeving.

Beleef de limes

Wandeling
De wandelroute van Woerden naar Bodegraven en Zwammerdam is in het totaal circa 15 kilometer. Startpunt: Hoogewoerd, Woerden. Tussenstop: Willemsplein, Bodegraven. Eindpunt: Spoorlaan, Zwammerdam. Wie een smartphone heeft, scant onderweg de QR-codes bij de vindplaatsen.

Woerden
Parkeergarage Castellum in Woerden is een drive-in museum. Hier zijn de archeologische vondsten van het Romeinse Laurium te bekijken. Bovengronds is de omtrek van het oude castellum in de bestrating van het Kerkplein te zien.
Vanuit de haven die in Woerden vaart in de zomermaanden een replica van een Romeins vrachtschip, Per Mare ad Laurium. Het originele schip, De Meern 1, is te zien in Castellum Hoge Woerd in Utrecht.

Bodegraven
De Romeinse helm die in Bodegraven is gevonden, is één van de pronkstukken van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Informatie: http://www.rmo.nl. Een replica is te zien op het Willemsplein in Bodegraven.
Het vloektablet waarmee soldaten in Bodegraven vervloekt werden, is te zien in het Nijmeegse Museum Het Valkhof.  

Zwammerdam
Een replica van een scheepswrak dat in Zwammerdam is opgegraven is te bezichtigen in het Archeon in Alphen aan den Rijn.

De wandeling langs de Romeinse limes beschreef ik voor de recreatiekrant 'Eropuit in Bodegraven-Reeuwijk' op verzoek van de  Praktijk voor Plattelandsontwikkeling. De wandeling is 15 kilometer en voert van Woerden, via Nieuwerburg en Bodegraven, naar Zwammerdam.